KİTAP OKUMANIN ZEKA GELİŞİMİNE VE KİŞİSEL GELİŞİME ETKİLERİ

Okumak; devletleri, toplumları değiştiren, dönüştüren bir konu olarak karşımıza çıkarken okumanın kişisel gelişime ve zekâ gelişimine etkilerini ayrıca ele almak gerekmektedir. Kimi zaman devlet yöneticilerinin okudukları kitaplar, kimi zaman toplumun önde gelen şahsiyetlerinin yaptıkları okumalar tarihin akışını farklı bir yöne doğru çevirmiştir. Adeta “Tarihin seyrini değiştirmiştir.” diyebiliriz.

Fatih Sultan Mehmet, bilindiği üzre gemileri karadan yürüterek savaşın çehresini değiştirmiştir. Başarısızlıkla sonuçlanmak üzere olan kuşatmayı kazanarak İstanbul’u fethetmiştir. Yapılan arkeolojik çalışmalarda Mora Yarımadasında MÖ Korint Tiranı Periander tarafından yaptırılmış olan, çukura döşenmiş ağaç kütüklerinden bir yol tespit edilmiştir. Bu yol Korint körfezini Sorin körfezine bağlamaktadır. Bu tarihten sonra gerçekleşen birçok karadan gemi yürütme hareketine Fatih Sultan Mehmet yaptığı okumalarla ulaşmıştır.

Martin Luther King’in İncil’i Latinceden Alman diline çevirmesi, Ortaçağ Avrupası’nı değiştirmiştir. Kilise ve papalık, toplum nezdinde güvenini kaybetmiş; Almanya, böylece Reform hareketlerine öncülük etmiştir. Reform hareketleriyle beraber bilimsel gerçeklikle yüzleşen Avrupa; çeviriler, Haçlı Seferleri vb. etmenlerle aydınlanma çağına geçmiştir. Bütün Avrupa’yı değiştiren Rönesans ve Reform hareketlerinin temelinde yatan şey, Martin Luther King’in İncil’i Almancaya çevirmesi ve insanların İncil’i okumaya başlaması ve devamında gerçekleştirdikleri okumalardır.

İbn-i Sina’nın El – Kanun Fi’t-Tıb adlı eseri tıp bilimi ile ilgili çağının çok ötesinde bilgilere yer vermektedir. Modern tıbbın ortaya çıkışındaki en önemli eserlerden birisi olarak kendine yer bulmuştur. Bu bilgiler gibi Doğu Medeniyeti ’ne ait birçok bilimsel ve yazınsal eserler, çeviriler yoluyla Batı kültürüne geçmiş ve bugüne ait bilimsel gelişmelerin temelini oluşturmuştur.

Bu şekilde yüzlerce örneği sıralayabiliriz. Kısaca özetlemek gerekirse tarih boyunca yazılmış olan kitaplar, insanlık tarihine yön vermiştir. Tarihin akışını değiştirme gücüne sahip olan kitapların insanların zekasına ya da kişisel gelişimlerine yapabileceği etkileri düşünürsek okumanın insanın gelişiminde ne kadar önemli olduğunu kavramak çok da zor değildir.

Kitap okumanın zihinsel ve sosyal gelişime katkılarını anlatmadan önce şu konuya değinmek gerekir. Her birey bir diğerinden farklı özelliklere sahiptir. Yaş, seviye, okuma geçmişi, çevre, biyolojik saat gibi birçok sebep; bireyi, diğer bireylerden farklı kılar. Dolayısıyla insanın mekanik bir yapıda olmadığı için kitap okumanın faydalarını bireysel farklılıkları göz önünde bulundurarak değerlendirmesi gerekir. Örneğin; okuma yazma aşamasını yeni geçmiş bir çocuk için kitap okumak, akıcı okuma becerisini kazandırırken bir yetişkin, farklı dünya görüşlerine kitap okuyarak sahip olabilir. İki farklı sosyokültürel çevreden gelen, aynı yaşta iki kişinin kitap okumaktan elde edeceği kazanımlar birbirinden oldukça farklı olacaktır. Son olarak okuyacağımız kitabın niteliği de kitabın bize katkılarının farklılaşmasında oldukça etkilidir. Bacon: “Bazı kitapların tadına bakılmalıdır. Diğerleri yutulmalıdır ve çok azı da çiğnenip hazmedilmelidir.” der. Bu sebepten okunan kitap ve okuyan kişinin farklılıkları, meydana gelecek olan değişimleri de farklılaştıracaktır.

Kitap Okumanın İnsana Katkılarının Bir Kısmını Şöyle Sıralayabiliriz:

1. Kitap okumak, insanların stresle baş etmelerine yardımcı olur.

 

1. Kitap okuyan kişilerin kelime dağarcığı okumayanlara göre daha fazladır. İnsanların bildikleri kelimeler oranında düşünebildiklerini hesaba katarsak kitap okuyanların okumayanlara göre daha fazla kendisini geliştirebilmiş, daha fazla düşünce gücüne sahip bireyler olarak karşımıza çıktığını söyleyebiliriz.

 

1. Kitap okumak çeşitli hafıza sorunlarına çözüm olabilmektedir. Yapılan araştırmalar kitap okumanın ilerleyen yaşlarda hafıza ile ilgili sağlık sorunlarına yakalanma riskini önemli oranında azalttığını bizlere söylemektedir.

 

1. Kitap okuyan kişilerin – özellikle edebiyat alanında- okumayan insanlara göre daha umutlu ve daha mutlu insanlar olduğunu çevremize bakarak gözlemleyebiliriz.

 

1. Kitap okumanın rahatlatıcı özelliği göz önünde bulundurulduğunda daha sağlıklı bir uyku için de kitap okuyabiliriz.

 

1. Kitap okumak bir alışkanlıktır ve aynı zamanda bulaşıcı bir alışkanlıktır. Çocuklarımıza kitap okuma alışkanlığı kazandırabilmek için rol model olarak kitap okumalıyız. Bu sayede kitap okuma alışkanlığına sahip olduğumuzda bu alışkanlığı çevremize de kazandırabiliriz. 

 

1. Kitap okuyarak kelime hazinemizi geliştirebiliriz ve bu sayede kendimizi daha iyi ifade edebiliriz. Sosyal ilişkilerde daha başarılı olabiliriz.

 

1. Kitap okuma alışkanlığını kazanmış kişilerin yalnızlık, stres gibi şikâyetlerde çok az bulunduklarını görebiliriz.

 

1. Kitap okumak zihin performansını olumlu yönde etkilediği için kitap okuyanlar sorunlara pratik çözümler üretme konusunda daha başarılıdırlar. Okumayan kişilerle kıyaslandığında daha hızlı düşünüp daha hızlı karar verebilirler.

 

1. Kitap okuma esnasında kimi zaman kendimizi yazarın yerine koyarız. Kimi zaman da kahramanın ya da kendimize yakın hissettiğimiz karakterin yerine koyarız. Bu durum sosyal hayatta bizim daha başarılı ilişkiler kurmamızı sağlar. Çünkü empatik yaklaşım yeteneğimiz gelişmiş olur.

 

1. Okuduğumuz her bir kitap bizim için ayrı bir serüvendir. Farklı kalemlerden çıkan kitaplar, yazara ve yazarın düşünce dünyasına dair okuyucuya farklı pencereler açar. Bu şekilde genel kültürümüzü arttırmış oluruz.

 

1. Kitap okuyanların beyinlerinde yeni nöronlar oluşur, bu da kişinin algılama süresini etkiler, kavrayışını hızlandırır. 

 

1. Kitap okuyan çocukların hayal kurma becerisi okumayanlara göre daha fazla gelişmiştir. 

 

1. Okuma alışkanlığı olan çocukların yeni bir konuyu algılama hızı ve kavrayış düzeyi okumayanlara göre çok daha yüksektir.

 

1. Kitap okuyan çocukların ve gençlerin analitik düşünme becerisi yüksek, sözel işlemleme hızı da gelişmiştir. Bu sebeple kitap okuma alışkanlığı kazanmış olan çocukların ve gençlerin sınav başarısı okumayanlara göre daha yüksektir

 

Kitap Okumanın Meydana Getirdiği Değişimlerle İlgili Bazı Bilimsel Çalışmalar:

 

1. Günde sadece altı dakika kitap okumanın kişideki stres düzeyini %68 oranında azalttığı gözlemlenmektedir. Bu oran yürüyüşe çıkmak, kahve içmek, müzik dinlemekle kıyaslandığında çok daha yüksek bir orandır

 

1. Yale Üniversitesi’nden bir grup bilim insanı, 10 yılı aşkın bir süre boyunca, yaşı 50’yi geçmiş 3600’den fazla yetişkin bireyi gözlemledi. Araştırma neticesinde günde en az 30 dakika kitap okuduğunu bildiren kişilerin, dergi veya gazete okuyanlara göre iki yıl daha uzun yaşadığı ortaya çıktı. Ayrıca haftada 3.5 saatten fazla kitap okuyan kişilerin %23 daha az ölme olasılığına sahip olduğu, haftada 3.5 saatten daha az kitap okuyanların ise %17 daha az ölme olasılığına sahip olduğu tespit edildi.

 

1. Harward Üniversitesi’nde yapılan bir çalışma ile bir grup gönüllü insana edebi kurgu, popüler kurgu ve kurgusal olmayan eserler okutuldu. Katılımcılardan bazılarına ise hiçbir şey okutulmadı. Yapılan deneyler sonucunda edebi kurgu alanındaki eserleri okuyanlar, karakterlerin nasıl davranacağını öngörmede ve yüz ifadelerine kodlanmış duyguyu belirlemede çok daha iyi performans gösterdiler.

 

1. Maja Djikic tarafından 100 katılımcı üzerinde, kurgusal ve kurgusal olmayan eser okumaları ile yapılan araştırma, bu durumu ortaya koydu. Araştırmanın sonunda kurgu eser okuyucularının, kurgu olmayan eser okuyucularından daha esnek ve yaratıcı olduğu ortaya çıktı. Bu etki, düzenli olarak kitap okuyan kişilerde ise çok daha güçlüydü. Bu durum kurgusal kitaplar okuyanların yaratıcılıklarını esnekliklerini artırdığına kanıt olarak sunulabilir.

 

Beyin Yorulur mu?

 

Beynin yapabileceklerine dair elde edilen önemli bulgular elimizde mevcuttur fakat beynimizle ilgili karanlıkta kalan, henüz aydınlatamadığımız birçok konu vardır. Bu anlamda beynimizin sınırları tam olarak tespit edilebilmiş değildir. Gün içerisinde ya da dönem dönem beynimizin yorulduğundan şikâyet edildiğini çokça duymuşuzdur. Beyin insan vücudunda en çok enerji harcayan organdır diyebiliriz. Bundan dolayı zaman zaman gündelik yaşama dair bazı gereklilikleri yerine getirmekte zorlanabiliriz. Bununla birlikte beynimiz kaslardan oluşan bir yapı olmadığı için yorulmaz.

 

Zihinsel Performansımız Düştüğünde Şunları Yapabiliriz:

 

• Düzenli olarak beyni geliştirici egzersizler yapın; bulmaca, satranç gibi zeka oyunları oynayabilir, ezber yapabilirsiniz.
• Bol bol kitap okuyup yorumlayabilirsiniz. Pasif değil, aktif okuyucu olmalısınız.
• Televizyon ve telefondan mümkün olduğunca uzak durmalısınız. Prof. Bern Fıcsher: “İki saat televizyon izlemekle beyinde oluşan tembelliği gidermek için bir hafta boyunca zihin egzersizleri yapılmalıdır.” 
• Fazla uyumamalısınız.
• Düzenli spor yapmalısınız. Yürüyüş, koşu, yüzme gibi sporlar yapabilir, düzenli olarak açık havaya çıkıp bol bol oksijen alabilirsiniz. 
• Su içmeye önem vermelisiniz.
• Beynin yakıtı olan glikozu almaya özen gösterin. Bunu doğal meyveler ile almalısınız. Belirli periyotlarla gün içinde meyve yiyebilirsiniz.
• Zihinsel performansın en düşük olduğu anlardan birisi yemek sonrasıdır. Bu nedenle yemekten sonra kitap okumayın ve ders çalışmayın. Mümkünse kısa bir yürüyüş yapın ve biraz dinlenin.

 

Kitap Okumak Sınavlarda Ne İşimize Yarar?

 

Kitap okumanın faydalarından en azından bir kısmından yukarıda bahsettik. Kitap okuyan öğrencilerin konular arasında bağlantı kurma hızı ve kapasitesi okumayanlara göre çok daha fazla gelişmiştir. Bu da kitap okuyan öğrencilerin diğerlerine göre daha başarılı sonuçlar elde ettiğinin bir kanıtıdır. 

Kitap okuma alışkanlığı olan bireyler okurken kelimeleri değil cümleleri görerek okumaya alışır. Bu hızlı göz sıçramaları sayesinde soruyu çabucak anlar ve hemen çözüme geçebilirler. Deneme sınavları, LGS ya da üniversite sınavlarında başarılı olmak için okuma alışkanlığı ve hızlı okuma becerisi edinmek son derece önemlidir. Okumaya yönelik ilgi özellikle sayısal öğrencilerinde daha az olabilmektedir. Oysa hızlı okuma ve okuduğunu anlama sadece sözel dersler için avantaj sağlamaz. Artık matematik, biyoloji, fizik, kimya soruları da uzun ve oldukça detaylı.

Sayısal sorularının son sınav sistemine göre uzun metinlerle birlikte soruluyor olması, mantık ve muhakeme gerektiriyor olması, sayısal dersler için de kitap okumanın gerekliliğini gözler önüne sermektedir. Soruyu çözebilmek için önce sorunun tam olarak ne sormak istediğini anlayabilmek gerekir. Şıkların birbirine yakın olması ise ufacık anlam hatalarının dahi yanlışa götürmesine neden olacaktır. Dolayısıyla ister sözel ister eşit ağırlık öğrencisi olsun, kitap okuyan öğrencilerin okumayanlara karşı mutlaka avantajları olacaktır.

 

OKUMAK; BAZEN YAŞADIĞIN ŞEHRİ, BAZEN TÜM DÜNYAYI, BAZEN GEÇMİŞİ, BAZEN BUGÜNÜ, BAZEN BİR YABANCIYI, BAZEN SADECE KENDİNİ KEŞFETMEKTİR.