Kitap Okuma Alışkanlığı Nasıl Kazandırılır?

Kitap okuma alışkanlığı nasıl kazandırılır sorusu, bu sorunun cevabını arayanlarca pek çok defalar araştırılmıştır. Bu araştırmalar sonucu, kitap okuma alışkanlığını kazandırma maksatlı pek çok yol keşfedilmiştir. Önemli olan bu yollardan hangisinin sizin yolunuz olacağıdır. Tam bu noktada kişinin kendi okurluk becerilerinin farkında olması, hangi kitapları okumak isteyeceğinin ayırdına varması gerekiyor. Kitap okuma alışkanlığı ne kadar erken yaşlarda kazandırılırsa faydasından da o kadar uzun süre istifade edilir.

‘Okumayla katedilen yol başka hiçbir araçla katedilemez. Dinleme, izleme ancak tamamlayıcı unsur olabilir. Okumanın yeri başkadır.’ Kezban Küçük

Her insan, kendini keşfetme, tanıma, sorgulama ve düşünme becerilerine sahip olmalıdır. Bunun yolu şüphesiz okumaktan geçer. Tarih boyunca kitap okumak, bilgiye ulaşmada en çok kullanılan yol olmuştur. İnsan, okuyarak bütün her şeyi düşünebilir, karşılaştırabilir, çoğaltabilir ve değerlendirebilir. Kitap okuma alışkanlığı insana sınırsız bir özgürlük tanır.

Kitap okuma alışkanlığı, bireylerin okumayı zevkli bir hale getirmek ve bu eylemi uzun süreli yapmak için kazanması gereken önemli bir beceridir. Okuma alışkanlığını kazanmış bir kişi hayatının her alanında bunun etkilerini görecektir. Bizler kitap okuyarak yaratıcı düşünme ve yeteneklerimizi geliştirme fırsatı bulur, problem çözme yetilerimizi geliştiririz ve bütün bunların yanında doğaya, insanlara ve hayvanlara karşı hassasiyetimiz oluşur.

Bireyler hayatları boyunca kendilerini birçok farklı olayın, durumun, değerlendirmelerin içerisinde bulur. Ancak ailemizle, arkadaşlarımızla kurduğumuz bu sosyal ilişkiler ve tanık olduğumuz durumlar, deneyimlediğimiz olaylar sınırlı olacaktır. Kişi, farklı hayat hikayelerini, farklı bakış açılarını ancak ve ancak kitap okuyarak kazanır. Okuduğu her metinde, her kitapta onlarca bilgi görür, düşünür, değerlendirir ve hayata farklı bakış açılarıyla bakmaya başlar. Peki bu denli önemli bir eylem olan kitap okuma alışkanlığı nasıl kazandırılır?

KİTAP SEVGİSİYLE BÜYÜYEN ÇOCUKLAR YETİŞTİRMEK

Çocuklara kitap sevgisini aşılamak, kitap okuma alışkanlığı kazandırmak, onları adeta bir kitap kurduna dönüştürmek hiç şüphesiz basamakları olan bir yoldur. Bu yolun temel taşları ise anne-baba ve öğretmendir. 

Çocukların bebeklik dönemlerinde seslere, renklere verdiği reaksiyonlar oldukça yüksektir. Seslerin geldiği yöne dönerler ya da renkli cisimlere odaklanırlar. Çocuklar bebeklik dönemlerinde etrafındaki cisimleri tüm duyu organlarını kullanarak tanırlar. Bunun için çocuklara kitap okuma alışkanlığı kazandırmadaki ilk yol çocuğun bebeklik dönemleridir. Bu noktada çocuğunuzun ilgisini çekecek renkli, bol görselli kitaplar sizin işinizi oldukça hafifletecektir. Çocuk o renklere, görsellere odaklanacak, dokunacak ve kitaplarla olan bağı burada oluşmaya başlayacaktır. Bu durum belli bir süre sonra şuna dönüşecektir; çocuğunuza kitap gösterdiğiniz zaman çocuk için kitap sadece renkler ve resimler anlamına gelmekten çıkıp ‘hikâye zamanı’ fikrine dönüşecektir. 

1.ÇOCUĞUNUZLA BİRLİKTE KİTAP OKUYUN

Çocukların hayatı boyunca rol model aldıkları kişiler anne babalardır. Çocuk ebeveyninde gördüğü her şeyi özümser ve bunu kendi hayatının parçası haline getirmek ister. Dolayısıyla çocuğunuz sizi kitap okurken gördüğünde kitabın önemli ve doğru bir şey olduğunu düşünmeye başlayacak ve aynı oranda kitaplara olan merakı artacaktır. Bu sebeple çocuğunuz sizi her fırsatta kitap okurken görmeli. Eğer çocuğunuzda kitap okuma bilinci oluşturmak istiyorsanız önce sizin kararlı ve sabırlı bir şekilde bu eylemi sürdürmeniz gerekir.

2.OKUMA ALIŞKANLIĞINI KAZANDIRMADA ETKİLİ YOL: ÖĞRETMEN

Şu bir gerçek ki; anne-babanın ve öğretmenin söylediği sözler her ne kadar aynı olsa da çocukta aynı etkiyi yaratmıyor. Bu sebeple çocuğun kitap okuma alışkanlığı kazanmasında şüphesiz en önemli kahramanlardan biri de öğretmendir. Çocuk, sevdiği bir öğretmeninin her hareketini gözlemler, kendine rol model alır, bununla beraber her sözünü can kulağıyla dinler ve isteklerini yerine getirmek için elinden geleni yapar. Öğretmen okuma alışkanlığı noktasında her zaman çocuğu yüreklendirmeli ve keyifli bir hale getirmelidir. Bu da çocukta okuma merakını artıracak ve sürekli kitap okuma isteğine dönüşecektir. 

3.ÇOCUĞUNUZU UYUTMAK İÇİN DEĞİL MERAKINI UYANDIRMAK İÇİN KİTAP OKUYUN

Çocuğa kitap okuma alışkanlığı kazandırmak için hemen her anne-babanın yaptığı şey; çocuğa uyurken kitap okumaktır. Bu hiç şüphesiz doğru bir adımdır. Ancak kitap okumayı çocuğa sadece uyutmak için okunan bir şey gibi değil; aksine her zaman merakını uyandırmak, sorgulamayı, düşünmeyi ve hayal edebilmeyi öğretmek, bütün bunları diri tutmak için okunan bir şey olduğunu hissettirin. 

4.ÇOCUĞUNUZUN HER SORUSUNU SABIRLA CEVAPLAYIN

Çocuklara kitap okuma alışkanlığı kazandırmada belki de en önemli maddelerden biri çocuklarınızın size sordukları sorulardır. Bilhassa küçük yaştaki çocuklar, etrafında gördüğü her şeyi anlamlandırmak ister. Bunun için anne-babaya sürekli olarak sorular sorup merakını gidermek ister. Çocuğunuza okuduğunuz kitaplardaki resimler, renkler, sizden duyduğu kelimeler onda merak uyandıracak ve bunlarla ilgili size sorular sormaya başlayacaktır. Bu soruları pes etmeden, sabırla, zaman ayırarak, büyük bir ilgiyle cevaplayın. Bu soruların cevapları zamanla çocuğun düşünce ufkunu genişletecek, farklı bakış açıları yaratacaktır. Çocuk öğrendikçe, anladıkça, sorguladıkça kitaplara karşı büyük bir ilgi duymaya başlayacaktır.

5.ÇOCUĞUN İSTEKLERİNE SAYGI DUYUN

‘‘İster çocuk ister yetişkin,

   insanlara merak ettikleri şeyleri

   istedikleri zaman öğrenme özgürlüğü verildiğinde

   ateşli bir tutku ve enerji ile öğrenmeye başlıyorlar.’’   

                                                    Okulsuz Büyümek, Ben Hewitt

Her insanın ilgi duyduğu alanlar, konular, durumlar farklıdır. Okuduğumuz kitaplarda da durum böyledir. Çocuğunuza okuması için kitap seçeceğiniz zaman, sizin seçtiğiniz ve okumasını istediğiniz kitapları değil; çocuğunuzun ilgi alanlarını sorarak, fikirlerini göz önünde bulundurarak, onun ne okumak istediğini öğrenerek kitap seçimi yapmaya önem gösterin. Çocuğun okumak istediği kitap her ne kadar sizin tercih edeceğiniz ya da onayladığınız bir kitap olmasa dahi çocuğun o kitabı okumasını engellemeyin. Sizin seçtiğiniz kitabı okumak mecburiyetinde bırakmayın. Bu, çocuğun kitaplara olan bakış açısını olumsuz anlamda etkileyecek ve kitaplardan uzaklaşmasına sebep olacaktır. Unutmayın ki kitap okuma alışkanlığı bir süreçtir ve bu sürecin ilk başlarında çocuk ilgi duyduğu, istediği her kitabı okuyabilir. Zamanla kitaplarla olan bağı güçlenecek ve farklı tarzlarda kitaplar da okumak isteyecektir.   Bütün bunlar için çocuğun ilgi duyduğu, okumak istediği kitapları okumasına olanak tanıyın.

6.OKUMANIN KEYİFLİ OLDUĞUNU GÖSTERİN

Bir çocukta kitap okuma alışkanlığını kazandırmada anahtar kelime eğlencedir. Çocuklara küçük yaşlardan itibaren kitap okumanın eğlenceli bir iş olduğunu yansıtın. Kişi bulunduğu her ortamda, yaptığı her işte önce mutlu olmalı, keyif almalı. Başarı ve alışkanlık sonrasında mutlaka gelecektir. Okumak da tıpkı böyledir. Kitap okuma alışkanlığı kazandırmak için bunun keyifli bir eylem olduğunu gösterin. Onlara mecburiyetle okumayı değil istekle okumayı öğretin. Bunun için okul öncesi çocuklara renkli, bol resimli, onların dikkatini çekeceği kitaplar sunun. İleriki yaşlarda çocuğunuzun ilgi alanlarını, hobilerini göz önünde bulundurarak büyük bir merakla ve heyecanla okuyabileceği kitaplara yönlendirin.

7.ÇOCUĞUNUZ KİTAP OKUDUĞUNDA ONU TEBRİK EDİN

Her insan takdir edilmek, beğenilmek, değer gördüğünü hissetmek ister. Bütün bunlar kişiyi olumlu etkiler ve daha iyisini yapmak için gayret göstermeye başlar. Çocuklarda bu durum çok daha fazladır. Her çocuk anne babası tarafından kendine değer verildiğini hissetmek, başarılı olduğunu bilmek ve duymak ister. Bunun için çocuğunuz bir kitabı okuyup bitirdiği zaman onun tanığı olun. Bu tanıklık onun için önemlidir. Bağımlılık oluşturmayacak ölçüde gösterilen bir parça övgü de işe yarar. Ancak kitap okumanın taktir görme amaçlı olmamasına özen gösterin. Ödül için, taktir ve alkış için değil, doğru, faydalı ve eğlenceli bir eylem olduğu için kitap okuması bilincini uyandırmayı düstur edinin.  

8.KİTAPLAR, HAYATLARININ BİR PARÇASI OLSUN

İnsanın hayatı boyunca bir şeyi sevmesi, benimsemesi ve bu şey her neyse bunu alışkanlık ve hayatının bir parçası haline getirebilmesi için o şeyi sürekli görmesi önemlidir. Kitap okuma alışkanlığını kazanmasını istediğimiz bir çocuk da kitabı hayatının her alanında görebilmelidir. Kitaplar sürekli olarak görüş açısında olmalıdır. Küçük yaşlardan itibaren baktığı her noktada kitapları gören bir çocuk, bunun önemli bir şey olduğunu düşünmeye başlayacak ve aynı oranda kitaplara olan bakış açısı ve ilgisi de artacaktır.

Çocuğunuzun kitap okuma alışkanlığını kazanmasını istiyorsanız ilk iş evde ona ait bir kütüphane oluşturun. Bu kütüphaneyi kendi seçeceği veya seçimine katkıda bulunacağı kitaplarla doldurmasına zemin hazırlayın. Kitapları çocuğunuzun göremeyeceği, ulaşamayacağı yerlere değil aksine çocuğunuzun her zaman elini uzattığında alabileceği, görüş açısında olacağı yerlere koyun.

Çocuklarınızla her fırsatta kitapçıları dolaşın. Onlarla kitaplar hakkında konuşun. Çocuk istediği gibi kitap raflarının arasında dolaşsın, baksın, görsün. Çocukta okuma bilinci bu şekilde yavaş yavaş oluşmaya başlayacaktır.