HIZLI OKUMA NEDİR VE NASIL UYGULANIR?

HIZLI OKUMA NEDİR?

Hızlı okuma, sözcükleri içten seslendirmeden sözcük öbekleri halinde görme ve  algılamadır. Hızlı okuma, mevcut okumanın yani kelime kelime okumanın hızlandırılmış hali değildir. Hızlı okuma, “sözcük öbeklerini görme” “sözcük öbeklerini seslendirmeden okuma” dır. Örneğin “güzel kelebek” kelime öbeğini içinizden seslendirmeden okuyup anlayabilir misiniz? İçinizden “güzel” “kelebek” demeyin. Ancak “güzel kelebek” yazısında deneni anlayın, zihninizde canlandırın, görün! 

BURADA HIZ NEREDEN GELİYOR?

İki veya daha fazla sözcüğü görüyor, anlıyor (okuyor) ama içinizden söylemiyorsunuz, seslendirmiyorsunuz. Örneğin “Annem eve gidiyor” cümlesindeki üç sözcüğü birden, ortadaki sözcüğe (eve) odaklanarak görebilir, üç sözcüğün de anlamının ayırdına varabilirsiniz. Ancak içinizden veya dışınızdan “annem” “eve” “gidiyor” demeyeceksiniz! BU MÜMKÜN MÜ? Bakalım. Şimdi “Annem eve gidiyor” cümlesinin sözcüklerini, sözcükleri okumaya çalışmadan sayın. Bir, iki, üç diye her sözcüğü sayarken bir dediğinizde içinizden “annem” sözcüğünü anladığınızı (okuduğunuzu) iki derken okumaya çalışmadığınız, içinizden seslendirmediğiniz halde, çünkü iki diyorsunuz o esnada, “eve” sözcüğünü anladığınızı (okuduğunuzu), üç derken de “gidiyor” sözcüğünü içten seslendirmeden okuduğunuzu (anladığınızı) fark edersiniz. İşte bu “görsel okuma”dır, anlayarak hızlı okumadır. AYNI ANDA ÜÇ SÖZCÜĞÜ GÖRÜP ALGILAYARAK HIZI ÜÇE KATLAMAKTIR! 

Genel anlamda baktığımızda kişinin yaşadığı zamana ayak uydurabilmesi, kendini geliştirebilmesi için okuması gereken çok fazla metin, kitap vardır. Eğitim hayatı okumalarla doludur. Ancak bunun yanında günümüzde kişinin her imkânı var; bir tek zamanı yok. Zamanın bu denli kıymetli olduğu bir dönemde kişi okuduğu metni, kitabı en kısa zamanda en iyi seviyede anlamak istemektedir. Bu noktada anlayarak hızlı okuma bizler için çok önemli bir noktada durmaktadır. 

Hızlı ve anlayarak okuma, öğrencilerin başarılarını etkileyen kritik bir etmendir. Doğru ve süratle okuyabilen, okuduğunu doğru anlayabilen, sözcük dağarcığı geniş, dilini iyi kullanabilen öğrencilerin öğrenmeleri daha kolay ve başarıları da daha yüksek olmaktadır. (Çelenk ve Çalışkan, 2004:20)

Hızlı okuma bilgi eğitiminden ziyade beceri eğitimidir. Hızlı okuma, yürümek, yüzmek, bisiklete binmek gibi motor beceridir. Kişi bisiklete binmeyi öğrenir ve hayatı boyunca bu beceriyi kullanır. Hızlı okuma da bütün bu beceriler gibi unutulmayan bir beceridir. Hızlı okuma eğitiminin önemli sınavlar öncesinde  yenilenerek becerinin bir üst noktaya çıkması, daha verimli olması sağlanmalıdır. 

Öğrenciler ilk olarak 4. Sınıfta anlayarak hızlı okuma eğitimi almaya hazır hale gelirler. 4. Sınıfta normal okumaları eksiksiz ve kelime hazineleri başlangıç hızlı okuma için yeterlidir (Öyle olması beklenir). 4. Sınıfta iki kur anlayarak hızlı okuma eğitimi ile öğrenci iyi bir hız ve disiplin kazanır. Bu eğitimi 7. Ve 11. (8 ve 12. Sınıfların başlarında da olabilir) yenileyerek sınav sürecinde kendisine çok lazım olacak dikkati, odaklanmayı, okuma hızını ve kavrama oranını kazanabilir. Akademik hayatta ALES, TUS, SMM, KPSS gibi sınavlara hazırlık süreçlerinde de bir veya iki kur anlayarak hızlı okuma eğitimi son derece çok iyi gelir, işinizi kolaylaştırır, motivasyonunuzu artırır. Anlayarak hızlı okuma kıymetli ve motive edici bir eğitimdir. Öğrenciye okuma disiplini kazandırdığı gibi, “daha iyisini yapabilirim” inancı verir. Kişiyi hedefine ulaşmada isteklendirir, yeterli kılar.

Hızlı okumanın dikkati artırma ve odaklanma gibi hususlar üzerinde çok fazla etkisi vardır. Dikkatin dağılması bazen aklın, okuma hızından daha hızlı çalışmasından kaynaklanır. Gözler beyne veri gönderirken akıl çok daha hızlı çalışır, başka şeyler düşünmeye başlar. Hızlı okuduğumuz zaman göz ve beyin arasında sürekli ve hızlı bir veri akışı olduğundan beyin o metnin dışına çıkamıyor ve başka bir şey düşünmeye fırsatı olmuyor. Dolayısıyla daha dikkatli, daha odaklı okuyoruz.

Geçmişten günümüze süregelen ‘Yavaş oku daha iyi anlarsın’ düşüncesi hatalı bir söylemdir. Aksine hızlı okuduğumuzda anlama oranı düşmez; artar. Hızlı okuyan bir kişi normal ya da yavaş okuyan bir kişiye göre çok daha iyi anlar. Bu durum aynı şekilde sessiz okuma ve sesli okuma arasında da vardır. Sessiz okuma hız ve anlam noktasında her zaman daha iyi sonuçlar ortaya koymaktadır. ‘Sessiz okumanın sesli okumaya göre daha fazla tercih edilmesinin en önemli sebeplerinden biri okuma hızının ve anlama düzeyinin sessiz okumada daha yüksek olmasıdır.’ (Soysal, 2015:14)  

Hızlı okuma eğitimleri günümüzde eskiye nazaran çok daha yaygınlaşmış, görünürlüğü ve bilinirliği artmış, bu eğitimin ne denli önemli bir noktada olduğu fark edilmiş ve bu yeni okuma şekli öğretilmeye başlanmıştır. 

Hızlı Okuma Tekniklerinin Temel Prensipleri

Hızlı okuma tekniklerinin temel prensipleri, okuma hızını ve anlama yeteneğini artırmaya yönelik çeşitli stratejileri içerir. İlk olarak, göz kaslarının etkin kullanımı önemlidir. Çoğu insan kelime kelime okuma eğilimindedir, ancak hızlı okuma teknikleri sayesinde birkaç kelimeyi veya bir cümleyi bir arada görmek mümkündür. Bu, göz hareketlerini minimize eder ve daha hızlı bir okuma deneyimi sağlar.

Bir diğer önemli prensip, kelimeleri seslendirme alışkanlığından kurtulmaktır. Okurken kelimeleri içimizden seslendirmek, okuma hızımızı yavaşlatır. Bunun yerine, kelimeleri görsel olarak tanıyıp anlamaya çalışmak, okuma hızını artırır. Hızlı okuma teknikleri, bu alışkanlıktan kurtulmayı ve zihnimizin daha hızlı işlem yapmasını sağlar.

Odaklanma ve dikkat de hızlı okuma tekniklerinin vazgeçilmez prensiplerindendir. Okuma sırasında dış etkenlerden arınmak ve sadece metne odaklanmak, anlama kapasitesini yükseltir. Hızlı okuma nedir sorusunun cevabı, sadece daha hızlı okumak değil, aynı zamanda metni daha iyi anlamak ve hatırlamak için uygulanan yöntemlerdir. Bu teknikler, okuma sürecini daha verimli hale getirir ve bireylerin bilgiye erişimini hızlandırır.

Hızlı Okuma İçin Göz Hareketlerini Eğitmek

Hızlı okuma becerisi kazanmak için göz hareketlerini eğitmek büyük önem taşır. Gözlerimizin etkin kullanımı, okuma hızımızı ve anlama yeteneğimizi doğrudan etkiler. Göz kaslarının esnekliği ve hareket kabiliyeti, hızlı okuma tekniklerinin uygulanmasında kilit rol oynar. Göz kaslarını eğitmek, gözlerimizin daha geniş alanları tarayabilmesini sağlar ve bu da daha hızlı okuma deneyimi sunar.

Göz egzersizleri ve hızlı okuma teknikleri bir arada kullanıldığında, okuma hızını ve verimliliğini artırmak mümkündür. Örneğin, metin üzerinde belirli bir noktaya odaklanarak göz kaslarının hareketini artıran egzersizler yapmak, gözlerin daha seri ve etkin hareket etmesini sağlar. Bu egzersizler, aynı zamanda göz yorgunluğunu azaltır ve uzun süreli okumalarda bile dikkati yüksek tutar.

Hızlı okuma nedir sorusunun cevabı, gözlerin etkin kullanımı ve zihinsel süreçlerin hızlandırılmasıdır. Göz hareketlerini eğiterek, daha geniş kelime gruplarını bir bakışta algılamak ve anlamak mümkün hale gelir. Bu, okuma hızını artırırken anlama kapasitesini de yükseltir. Göz kaslarını düzenli olarak çalıştırmak, okuma becerilerini geliştirmenin yanı sıra, okuma sürecini daha keyifli ve verimli kılar. Bu nedenle, hızlı okuma tekniklerini öğrenirken göz hareketlerini eğitmek, sürecin önemli bir parçasıdır ve göz ardı edilmemelidir.

Günlük Hayatta Hızlı Okuma Uygulamaları

Günlük hayatta hızlı okuma uygulamaları, bireylerin zamanlarını daha verimli kullanmalarına ve bilgiye daha hızlı erişmelerine yardımcı olur. Özellikle yoğun iş temposunda, günlük e-postalar, raporlar ve belgeler arasında kaybolmadan gerekli bilgilere hızlıca ulaşmak önemlidir. Hızlı okuma teknikleri, bu süreçte büyük kolaylık sağlar. Sabahları gazeteleri veya haber sitelerini daha hızlı okumak, günün geri kalanında daha fazla zaman kazandırır ve gündemi daha hızlı takip etmenizi sağlar.

Hızlı okuma nedir sorusunun cevabı, sadece okuma hızını artırmakla kalmaz, aynı zamanda anlama ve bilgiye erişim sürecini de optimize eder. Örneğin, öğrenciler ders kitaplarını daha hızlı okuyarak, sınavlara daha etkili hazırlanabilirler. Aynı zamanda, günlük yaşamda karşılaşılan çeşitli yazılı materyalleri, örneğin kullanım kılavuzları veya internet üzerindeki makaleleri, hızlı okuma teknikleri sayesinde daha etkin bir şekilde değerlendirebilirler.

Kitap okumayı sevenler için hızlı okuma teknikleri, daha fazla kitabı daha kısa sürede okumayı mümkün kılar. Bu da okuma alışkanlığını güçlendirir ve bilgi dağarcığını genişletir. İş dünyasında ise, hızlı okuma, toplantı öncesi hazırlıkların daha kısa sürede tamamlanmasına ve önemli bilgilerin hızlıca özümsenmesine yardımcı olur. Bu sayede, bireyler hem profesyonel hem de kişisel yaşamlarında daha verimli ve üretken olabilirler. Hızlı okuma teknikleri, günlük hayatın her alanında uygulandığında, bireylere zaman kazandırır ve bilgiye ulaşma sürecini hızlandırır.

Hızlı Okuma ile Konsantrasyonu Artırma Yöntemleri

Hızlı okuma teknikleri, sadece okuma hızını artırmakla kalmaz, aynı zamanda konsantrasyonu da önemli ölçüde geliştirebilir. Okuma sürecinde dikkatin dağılmaması ve metne odaklanmak hem bilgiye daha hızlı ulaşmayı hem de daha iyi anlamayı sağlar. Bu bağlamda, hızlı okuma yöntemleri konsantrasyonu artırmak için etkili araçlar sunar.

Öncelikle, okuma öncesi ve sırasında zihinsel hazırlık yapmak önemlidir. Rahat bir oturma pozisyonu, iyi bir aydınlatma ve sessiz bir ortam, dikkatinizi metne odaklamanızı kolaylaştırır. Göz egzersizleri de hızlı okuma sürecinde konsantrasyonu artırmada etkili olabilir. Gözlerinizi belirli bir noktaya odaklayarak ve metin boyunca düzenli aralıklarla hareket ettirerek, okuma sırasında göz yorgunluğunu azaltabilirsiniz. Bu hem okuma hızınızı artırır hem de dikkatinizin dağılmasını engeller.

Bir diğer önemli yöntem, aktif okuma tekniklerini kullanmaktır. Hızlı okuma nedir sorusuna cevap verirken, metni parçalara ayırarak ve ana fikirleri belirleyerek okumak, konsantrasyonu artıran bir stratejidir. Bu teknik, okuma sırasında zihninizi sürekli olarak metnin ana fikrine odaklanmaya teşvik eder ve gereksiz ayrıntılara takılmadan ilerlemenizi sağlar. Böylece, metni daha etkin bir şekilde anlar ve hatırlarsınız.

Düzenli aralıklarla mola vermek ve okuma süresince kısa dinlenme periyotları oluşturmak, konsantrasyonunuzu taze tutar. Uzun süreli okuma seanslarında, kısa molalar vermek beyninizin dinlenmesine ve yeniden odaklanmasına yardımcı olur. Bu yöntem, dikkat sürenizi uzatır ve okuma verimliliğinizi artırır. Hızlı okuma teknikleri, bu tür yöntemlerle birleştirildiğinde hem okuma hızınızı hem de konsantrasyonunuzu en üst düzeye çıkarır.

HIZLI OKUMA ÖNCESİ NELER YAPILMALI?

Okuma eylemi ciddi ve ön hazırlıkları olan bir iştir. Hızlı okuma becerisi kazanan kişi hayatının geri kalan kısmında bu tekniği kullanacak ve kısa sürede anlam kaybetmeden okumalarını gerçekleştirecektir. Okuyucunun okumasını gerçekleştirmeden evvel yapması önemli birtakım hazırlıklar bulunur. Peki hızlı okuma öncesinde ne gibi hazırlıklar yapılmalı?  

1.OKUMA ORTAMINIZI HAZIRLAYIN

Okuma eyleminde maksimum düzeyde verim alabilmemiz okuma yaptığımız ortamla paralel gitmektedir. Okuma yapacağımız ortamı, masayı öncesinde hazırlamalı ve dikkatimizi dağıtacak nesneleri ortadan kaldırmalı ya da dikkatimizi artıracağını düşündüğümüz nesneleri ve durumları hazırlamamız gerekir. Bu husus kişiden kişiye değişiklik göstereceği için kişinin kendini tanıması ve keşfetmesi oldukça önemlidir. Sözgelimi okuma ortamımızda bir poster, bir resim ya da bir renk dikkatimizi dağıtacağını düşünüyorsak bunun önüne geçilmeli. Bunun yanı sıra telefon, tablet gibi teknolojik cihazlar, ortamdaki sesler kiminin dikkatini dağıtabilir kiminin ise dikkatini hiçbir şekilde bozmaz. Bu noktada kişi kendini tanımalı ve okunacak ortamı en verimli hale getirecek şekilde düzenlemelidir.  

2.BEDENİNİZİ OKUMAYA HAZIR HALE GETİRİN

Okuyacak kişinin fiziksel ve biyolojik olarak kendini okumaya hazır hale getirmesi hızlı okuma öncesi yapılması gereken hazırlıklardan bir diğeridir. Açlık, uykusuzluk, yorgunluk, rahatsızlıklarımız vesaire okuma esnasında dikkatimizin dağılmasına ve odak noktamızın kitap okumaktan uzaklaşıp mevcut durumumuza kayması anlamına gelir. Bu da yapılan okumadan alacağımız verimi oldukça düşürecektir. Bedensel ihtiyaçlarımızın giderilmesinden sonra yapılacak olan okuma çok daha verimli bir hale gelecektir. Bunun yanı sıra yatarak kitap okumamak, masa başında dik bir vaziyette okumak dikkatimizi artıracak hatta bazen ayakta veya yürürken okumak, okumaya ve okuduğumuz metne daha iyi odaklanmamızı sağlayacaktır.

3.KENDİNİZİ OKUMAYA HAZIR HİSSEDİN

Psikolojik okuma ortamı olarak adlandırdığımız bu hazırlık; okuyacak kişinin ruhsal olarak kendini hazır hissetmesi, düşünsel olarak okumaya odaklanmış olması ile açıklanabilir. Okumayacak kişinin psikolojik olarak tüm hazırlığını yapması ve okuma esnasında kendini tam olarak okumaya adapte edebilmesi için oldukça önemlidir. Birçok boyutu olan psikolojik okuma ortamının diğerlerine göre (fiziksel ve bedensel okuma ortamı) daha az önemsenmesi, kişilerin okuma alışkanlığının oluşmamasında, okuma alışkanlığının kazanılamamasında okumaya karşı tepkisel yaklaşımda en önemli faktördür.

Bütün bu hazırlıklar ve okumaya atfedilen bu önem kişinin zihnine ve bedenine uyarıcı niteliği taşıyacak okuduğu metinden maksimum verim almasını sağlayacaktır.

HIZLI OKUMA METİNLERİ NASIL OKUNMALIDIR?

Hızlı okuma becerisi ve tekniği kazanıldıktan sonra ve kişi okuma hızını ve okuduğunu anlama düzeyini tespit ettikten sonra hızlı okumaya hazırdır. Bu tekniği kullanarak okuma yapılırken bilinmesi gereken hususlar vardır. Okuma hızımızı ve anlama oranımızı belli bir seviyeye getirdikten sonra her metnin aynı hızda okunmaması gerektiğini bilmemiz gerekir. Hızlı okumanın en fazla etkili olduğu metinler vardır. Mecburi okumalarımızda, ders metinlerinde, hayal gerekmeyen metinlerde hızlı okuma tekniğini rahatlıkla kullanabiliriz. Bunun aksine şiir, roman gibi duyguların yoğun olduğu edebi metinlerde hızımızı yavaşlatabilir ve kısmen yavaş okuyabiliriz.

Bir metni okumaya başlamadan önce mutlaka ön okuma yapılmalı, metne göz gezdirilmeli, sonrasında metnin bütünü okunmalıdır. Ön okuma metinle ilgili ön bilgiye sahip olmamızı sağlayacak ve hızımızdaki artışa etki edecektir.

Okuduğumuz metnin her kısmı aynı öneme sahip değildir. Hızlı okuma tekniğini bilen kişi bu düşünceyle hareket eder ve metni okuduğu esnada hızını buna göre artırabilir ya da yavaşlatabilir. Okuduğu metinde önemli gördüğü noktalarda hızını biraz daha düşürebilir; cümle tekrarları, konu özetleri, betimleme gibi kısımlarda hızını artırabilir.  

Hızlı okuma metinlerinde dikkat edilmesi gereken bir diğer etmen ise okuduğumuz metnin bize hitap ediyor olması ve ilgi alanımız içerisinde olup olmadığını tespit etmektir. Örneğin tıbbi bir metni bir doktor çok daha hızlı okuyabilir, bir hukukçu ise hukuk metninde daha seri olacaktır. Doktor, metinde  geçen tıbbi terimlere; hukuk insanı hukuki terimlere, içeriğe hâkim olduğundan okuma sırasında zorlanmayacak; hızında ve anlamasında düşüş yaşamayacaktır. Bunun aksine tıbbi, hukuki terimlere vakıf olmayan kişi yabancısı olduğu metni okuduğunda tanımak ve algılamak için okuma hızını azaltma ihtiyacı hissedecektir.

HIZLI OKUMADA ANLAMA ORANIMIZI NASIL ARTIRIRIZ?

Hızlı okuma ile anlama oranı arasındaki ilişki her zaman sorgulanan bir konudur. Çünkü okuma, anlama amacıyla yapılan bir eylemdir. Hızlı okuma, doğru uygulandığında anlama oranında ciddi artışlar sağlar. Ancak anlamayı artırma noktasında işin içerisine birçok farklı etmen girmektedir. Okuyucunun yaşı, zekası, ilgileri, entelektüel yeteneği, okuma amacı, kelime dağarcığı, metnin türü gibi pek çok farklı etmen vardır. Peki anlama oranımızı daha iyi seviyeye taşımak için neler yapabiliriz?

Anlamayı artırmada en önemli etmenlerden biri okumaya önem vermektir. Okuduklarımızı anlamayı ve anlama oranımızı artırmayı birinci derecede belirleyen şey okumaya atfettiğimiz önemdir.  Verdiğimiz önem ve motivasyonla birlikte beden ve zihin kendini hazırlayacak, okuduğumuzu daha iyi anlamaya katkı sağlayacaktır. Bu şekilde ilerlendiğinde okuma hızı ve anlama oranında verimli sonuçlar alınacaktır.

Hızlı okuma metinlerinde anlamayı artırmak için bir diğer önemli husus okunan metindir. Okuduğumuz metin mutlaka seviyemize uygun olmalı. Okuma öncesinde neyi okuyacağımızı bilmemiz gerekir. Metnin bütününü okumadan evvel ön okuma yaptığımız zaman seviyemize uygun olup olmadığını anlayabiliriz. Metnin yazarı, yazı puntosu, içeriği, üslubu bizlere ön bilgi sağlayacak ve bize uygun metinleri okuduğumuzda anlama oranımızda artış gerçekleşecektir.

Anlama oranını artırmada ‘süreklilik’ çok önemlidir. Okumanın ve okuduğunu anlamanın önemini kavramış kişi her gün mutlaka kitap okumalı, bunu alışkanlık haline getirmelidir. Anlama oranı ancak bu süreklilik sayesinde artırılabilir. 

Şüphesiz her insan farklı zaman aralıklarında anlar. Anlama kapasitesi kimisinin sabah kimisinin akşam çok daha yüksek olur. Bu sebeple okuyucu, anlama kapasitesinin hangi zaman aralığında daha yüksek olduğunu düşünüyorsa, en dinç, en iyi zamanının hangisinin olduğunu düşünüyorsa o zamanda kitaplarını, metinlerini okumalı. Doğru okuma zamanınızı, en verimli zamanınızı bulmanız anlama oranınızı artıracaktır.